Μια σύντομη περίληψη
Η ίση κατανομή στις ευθύνες γονικής μέριμνας και φροντίδας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο επειδή παρουσιάζει σημαντικά προσωπικά και συναισθηματικά οφέλη για τις μητέρες, τους πατέρες και τους απογόνους. Τα διάφορα είδη αδειών που σχετίζονται με την οικογένεια αποτελούν εξέχουσα θέση στις εκτεταμένες προσπάθειες σε όλη την Ευρώπη για τη δημιουργία καλύτερης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Ιδιαίτερα, έχει δωθεί αυξανόμενη προσοχή τα τελευταία χρόνια για τη γονική άδεια, τόσο από τους νομοθέτες (που συχνά υποκινούνται από τις οδηγίες της ΕΕ), όσο και από τους κοινωνικούς εταίρους (Math, Meilland 2004).
Η γονική άδεια αποτελεί σημαντικό μέρος της «ισορροπίας επαγγελματικής και προσωπικής ζωής» ή της κατανομής της εργασίας και της φροντίδας εντός της οικογένειας. Τα προγράμματα αδειών μπορεί να είναι ένας τρόπος για τους γονείς -ιδιαίτερα τις μητέρες- να ξεφύγουν από τον χρόνο που αφιερώνουν στη φροντίδα των παιδιών τους, που αποτελεί εμπόδιο στην καριέρα τους. Αρχικά, αναπτύχθηκε ως βοήθημα για τους γονείς για να τους διευκολύνουν να συνεχίσουν να εργάζονται ή να επιστρέψουν στην εργασία μετά από ένα διάλειμμα, αλλά η γονική άδεια μπορεί επίσης να είναι ένα μέσο ενθάρρυνσης της ισότητας των φύλων (Math, Meilland 2004).
Ελληνική νομοθεσία για τη Γονική Άδεια
Σύμφωνα με το άρθρο 28 του Ν. 4808/2021, το οποίο ανακάλεσε και αντικατέστησε το άρθρο 50 του ν. 4075/2012, ο εργαζόμενος γονέας δικαιούται γονική άδεια, μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών, με σκοπό να πληροί τις ελάχιστες προϋποθέσεις για την ανατροφή του. Η γονική άδεια χορηγείται για κάθε γονέα για τέσσερις μήνες, με αποδοχές τους δύο μήνες που καλύπτονται από τον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) και ο εργαζόμενος θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 1 έτος συνεχούς ή διαδοχικής εργασίας στον ίδιο εργοδότη, εκτός εάν ορίζεται ευνοϊκή από ειδικό νομική διάταξη, συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή συμφωνίες μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων (Kepea, 2021).
Οι εργαζόμενες μητέρες έχουν δικαίωμα να λάβουν άδεια μητρότητας για 17 εβδομάδες. Οι 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες 9 εβδομάδες μετά τον τοκετό, προκειμένου να συμπληρωθούν 17 εβδομάδες (G.G.C.L. 2000 – 2001, art. 7) (Kepea, 2021).
Για να δικαιούται επιδόματα μητρότητας μια εργαζόμενη, πρέπει να έχει άμεση ασφάλιση που της επιτρέπει να πάρει 56 ημέρες άδεια πριν από τον τοκετό και 63 ημέρες μετά τον τοκετό. Εάν μια εργαζόμενη δεν παίρνει ολόκληρη την περίοδο των ημερών άδειας πριν από τον τοκετό, μπορεί να επιλέξει να τη μεταφέρει μετά τον τοκετό της. Αυτό ισχύει για γυναίκες που είναι ασφαλισμένες και έχουν εργαστεί 200 ημέρες τα δύο τελευταία χρόνια πριν από την ημερομηνία τοκετού (Άρθρο 9 παρ. 2 Ν. 2224/1994 και Αρ. 11 Ν. 2874/2000) (ομάδα GPS, 2021) .
Για πολλές οικογένειες, ο διαχωρισμός των ευθυνών φροντίδας του νοικοκυριού αρχίζει να ενσωματώνεται από τη γέννηση. Αυτό προκαλεί ένα σταθερό μοτίβο άνισης φροντίδας και εργασίας κατά τη διάρκεια των πιο σημαντικών εργάσιμων ετών και για τους δύο γονείς, με τις γυναίκες να έχουν να αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας του παιδιού, με αποτέλεσμα η συμμετοχή τους στο εργατικό δυναμικό να παραμένει πολύ χαμηλότερη από αυτή των ανδρών (KPMG, 2021 ). Για να μειωθεί η εξάντληση στις εργαζόμενες μητέρες, τι θα γινόταν αν περισσότεροι νέοι πατέρες ήταν πρόθυμοι να αναλάβουν καθήκοντα στο νοικοκυριό τους; Τι θα γινόταν αν άρχιζαν να αναλαμβάνουν αυτή τη δέσμευση παίρνοντας άδεια πατρότητας;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, οι Έλληνες πατέρες σπάνια λαμβάνουν άδεια πατρότητας (Eurodev, 2021). Εάν οι νέοι μπαμπάδες δεν πάρουν άδεια πατρότητας, αυτό δεν επηρεάζει μόνο την ευημερία των νέων γονέων και των παιδιών τους, αλλά έχει και ευρύτερες επιπτώσεις στον εργασιακό χώρο. Από την άλλη πλευρά, όταν οι άνδρες παίρνουν γονική άδεια, οι γυναίκες έχουν περισσότερες δυνατότητες να επιστρέψουν στην εργασία τους και να κερδίσουν περισσότερα όταν επιστρέψουν (Sammer, 2022).
Ιδιαίτερα, πολλές νομοθετικές αλλαγές προκαλούνται με τη νέα οδηγία, όπου όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να προσφέρουν τουλάχιστον 10 ημέρες άδεια πατρότητας μετ’ αποδοχών (Eurodev, 2021).
Σε σχέση με την άδεια πατρότητας στην Ελλάδα, το άρθρο 27 του νόμου 4808/2021 ορίζει ότι κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται να λάβει 14 ημέρες άδεια πατρότητας μετ’ αποδοχών, η οποία πρέπει να λάβει κατά τη γέννηση του παιδιού. Η άδεια πατρότητας πρέπει να χορηγείται από τον εργοδότη και δεν εξαρτάται από την προηγούμενη εμπειρία ή την οικογενειακή κατάσταση του εργαζόμενου (Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, 2021). Η άδεια μπορεί να χορηγηθεί συνολικά ή τμηματικά σύμφωνα με το αίτημα του υπαλλήλου. Η εργαζόμενη μπορεί να πάρει 2 ημέρες άδεια πριν τον τοκετό και τις υπόλοιπες 12 ημέρες μετά τον τοκετό. Διαφορετικά, ο συνολικός αριθμός των 14 ημερών μπορεί να χορηγηθεί μετά την ημερομηνία γέννησης. Σε περίπτωση νοσηλείας του νεογνού μετά τον τοκετό, κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα μετά τη γέννησή του και μετά από συμφωνία των μερών (άρθρο 46, παρ. 3), να λάβει μέρος ή ολόκληρη η άδεια αμέσως μετά την ολοκλήρωση της νοσηλείας του. Ν. 4808/2021 Άρθρο 27, Εγ. 47972/2021) (Σέπε, 2021).
Ο εργαζόμενος πρέπει να ενημερώσει τον εργοδότη την πιθανή ημερομηνία γέννησης, προκειμένου η επιχείρηση να ανταποκριθεί σωστά. Αυτή η επίσημη ειδοποίηση μπορεί να γίνει προφορικά, έντυπα, ηλεκτρονικά ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο εξυπηρετεί τα μέρη. (Σέπε, 2021).
Άδεια πατρότητας μπορούν να λάβουν και οι εργαζόμενοι πατέρες που υιοθετούν ή αναδεύουν παιδί έως 8 ετών (Kepea, 2021).
Τα πλεονεκτήματα της άδειας πατρότητας
Τα οφέλη της άδειας πατρότητας ξεκινούν από το νοικοκυριό. Σύμφωνα με μια μελέτη της McKinsey and Company (2021), το 90% των ανδρών που ερωτήθηκαν, παρατήρησαν ότι η σχέση τους με τη σύντροφό τους βελτιώθηκε. Επιπλέον, υπάρχουν οικονομικά πλεονεκτήματα που αξίζει να παρατηρήσετε. Ειδικότερα, το εισόδημα στο νοικοκυριό τείνει να αυξάνεται, λόγω της εργασίας και των δύο γονέων. Η άδεια πατρότητας μειώνει το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων μέσα στα νοικοκυριά αυξάνοντας προσωρινά το εισόδημα των μητέρων και συμβάλλοντας στην αύξηση της συνολικής οικονομικής ευημερίας του νοικοκυριού στο μέλλον (KPMG, 2021).
Επιπλέον, μελέτες καταδεικνύουν ότι όταν ένας πατέρας συμμετέχει όλο και περισσότερο στη φροντίδα του παιδιού, μπορεί να μειώσει τη μητρική επιλόχεια κατάθλιψη. Μια μελέτη για το πώς η άδεια πατρότητας επηρεάζει τη μητρική επιλόχεια κατάθλιψη έδειξε ότι η έλλειψη συμμετοχής του πατέρα είναι μια σημαντική ένδειξη της έντασης των καταθλιπτικών συμπτωμάτων (Colantuoni, Rajbhandari, 2021).
Συμπερασματικά, οι ίσες ευκαιρίες και η ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής στους χώρους εργασίας είναι αξίες που πρέπει να βρεθούν στις εταιρείες, που δείχνουν σεβασμό για τους ανθρώπους και την κοινωνία τους επίσης. Εάν τέτοιες ενέργειες αρχίσουν να καθιερώνονται σε εταιρείες, μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της διατήρησης των εργαζομένων και της ευημερίας σε αυτές.
Βιβλιογραφία
- Math, A. & Meilland, C. (2004). Family related leave and industrial relations. Διαθέσιμο στο: https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2004/family-related-leave-and-industrial-relations (Τελευταία Πρόσβαση : 05-09-2022)
- ΚΕΠΕΑ, (2021) Γονική Άδεια Διαθέσιμο στο: https://www.kepea.gr/aarticle.php?id=2309# (Τελευταία Πρόσβαση : 05-09-2022)
- Eurodev, (2021) Paternity Leave in Europe 2021 – New EU Directive Διαθέσιμο στο: https://blog.eurodev.com/paid-paternity-leave-europe-2021-new-eu-directive (Τελευταία Πρόσβαση : 07-09-2022)
- Sammer, J. (2022) Leveling the Parental-leave Playing Field. Διαθέσιμο στο: https://www.shrm.org/resourcesandtools/hr-topics/benefits/pages/leveling-the-parental-leave-playing-field.aspx (Τελευταία Πρόσβαση : 06-09-2022)
- Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, (2021) Άδεια Πατρότητας Διαθέσιμο στο: https://ypergasias.gov.gr/se-ischy-oi-diataxeis-gia-tis-nees-adeies-ton-ergazomenon-pou-provlepei-o-nomos-gia-tin-prostasia-tis-ergasias/ (Τελευταία Πρόσβαση : 07-09-2022)
- ΣΕΠΕ, (2021) Άδεια Πατρότητας Διαθέσιμο στο: https://www.sepe.gov.gr/ergasiakes-scheseis/nomothesia-ergasiakes-scheseis/adeies-ergasiakes-scheseis/adeies-gia-tin-prostasia-tis-oikogeneias/adeia-patrotitas/ (Τελευταία πρόσβαση : 09-09-2022)
- KPMG, (2021) Enhancing work-life balance. Διαθέσιμο στοt: https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/au/pdf/2021/better-system-for-paid-parental-leave-report.pdf (Τελευταία Πρόσβαση : 09-09-2022)
- Colantuoni F. & Rajbhandari S., (2021) A fresh look at paternity leave: Why the benefits extend beyond the personal Διαθέσιμο στο: https://www.mckinsey.com/capabilities/people-and-organizational-performance/our-insights/a-fresh-look-at-paternity-leave-why-the-benefits-extend-beyond-the-personal (Τελευταία πρόσβαση : 10-09-2022)
- ΚΕΠΕΑ, (2021) Άδεια Μητρότητας Διαθέσιμο στο: https://www.kepea.gr/article.php?id=66# (Τελευταία πρόσβαση : 10-09-2022)
- GPS team, (2021) Maternity Leaves Offered in Greece Διαθέσιμο στο: https://www.globalpeoplestrategist.com/maternity-leaves-offered-in-greece/ (Τελευταία πρόσβαση : 12-09-2022)
